Tekst platforme o Kosovu

20. decembar 2012.
(Beta) - Platformom za razgovore o rešenju pitanja Kosova, srpske vlasti traže autonomiju za sve srpske opštine na Kosovu, ujedinjene u autonomnu zajednicu koju bi činile četiri opštine sa severa i sve opštine u kojima su Srbi većina. U platformi, čiji celoviti tekst prenosimo u nastavku, Beograd zahteva visok stepen teritorijalne i političke autonomije za srpske opštine, po ugledu, kako se navodi, na slučaj Katalonije, kao i da se ta autonomija garantuje najvišim zakonskim aktima pokrajine i da iza nje stoje zvaničnici međunarodne zajednice koji učestvuju u pregovorima.

Reč je o nezvaničnom dokumentu, koji je preveden sa engleskog jezika:

„U skladu sa Ustavom i osnovnim načelima međunarodnog prava, Republika Srbija, u dobroj veri, nudi političku platformu za razgovore sa predstavnicima privremenih institucija samouprave u Prištini (PIS), u nadi da se trajno i održivo rešenje za Kosovo i Metohiju može naći kroz iskreni dijalog dveju strana.

Shodno tome, u cilju zaštite svojih državnih interesa, Vlada Republike Srbije uzdržava se od postizanja daljih parcijalnih sporazuma sa PIS u okviru takozvanog „tehničkog dijaloga“ zbog toga što oni vode promeni stanja na terenu u korist PIS, kao i slabljenju pregovaračke pozicije Srbije u političkom dijalogu na visokom nivou te da mogu dovesti do destabilizacije bezbednosnih okolnosti.

Osnovna polazna tačka za razgovore sa PIS na visokom političkom nivou je da Republika Srbija, u skladu sa međunarodnim pravom, kao i sa svojim Ustavom i voljom naroda, ne priznaje i nikada neće priznati jednostrano proglašenu „nezavisnost“ Kosova;

Sva prava i nadležnosti koje mogu biti dodeljene PIS kao rezultat pregovora biće samo prebačene na organe AP KiM u skladu sa Ustavom, zakonima i drugim propisima Republike Srbije.

Osnovni princip pregovora biće razgovori u paketu u skladu sa načelom da „ništa nije dogovoreno ako nije dogovoreno sve“.

Polazeći od činjenice da je Srbija svojim delanjem u dosadašnjem toku političkog procesa, uprkos nezakonitom jednostranom proglašenju „nezavisnosti“ Kosova kao i posle njega, ponudila PIS ograničenu zakonsku i međunarodnu personalnost i legitimitet, razgovori na visokom političkom nivou treba da budu vođeni imajući u vidu prevazilaženje institucionalnog paralelizma na teritoriji AP KiM, bez zadiranja u pitanje međunarodnog i državnog statusa PIS, a u cilju uspostavljanja takve vlasti na teritoriji Pokrajine koju će priznavati sve strane u procesu, kao i ustanovljavanja čvrstih zakonskih i političkih garancija na nivou Pokrajine i međunarodne zajednice za politička, teritorijalna i druga prava nacionalnih zajednica na celoj teritoriji Pokrajine;

Republika Srbija, preko posebno ovlašćenog visokog političkog predstavnika, i posebno ovlašćenog pregovaračkog tima, posebno insistira na sledećem:

Uspostavljanju autonomne Zajednice srpskih opština na Kosovu i Metohiji (ZSO KiM), koju će sačinjavati teritorijalne autonomije četiri opštine iz severnog dela Kosova i Metohije kao i druge opštine u kojoj su Srbi i manjinske zajednice u većini (kao što su Gračanica, Štrpce, Gora, itd), a na osnovu Specijalnog statuta o autonomiji Zajednice srpskih opština Kosova i Metohije (kao, na primer, u slučaju Katalonije), kojeg će garantovati najviši zakonski akt Pokrajine i javna objava predstavnika međunarodne zajednice koji učestvuju u procesu;

Ta autonomija će podrazumevati postojanje stvarnih nadležnosti u oblastima

Obrazovanja

Zdravstvene zaštite (na svim nivoima)

Sporta

Kulture

Javnog informisanja

Zaštite životne sredine

Formulacija i upravljanje politikom u cilju zaštite životne sredine i održivog razvoja (Statut o autonomiji Katalonije, član 84, stav 2, tačka j),

Prostornog planiranja

Isključivo pravo regulisanja prostornog planiranja i instrumenata upravljanja čitavim procesom, kao i u proceduri razmatranja zahteva i njihovog odobravanja (prepisano iz Statuta o autonomiji Katalonije)

Isključivo pravo regulisanja sistema razvoja gradskog zemljišta, koje uključuje utvrđivanje kriterijuma za različitu vrstu zemljišta i njegovo korišćenje (prepisano iz Statuta o autonomiji Katalonije)

Isključivo pravo upravljanja mehanizmima za utvrđivanje legalnosti vlasništva nad zemljom i imovinom (prepisano iz Statuta o autonomiji Katalonije)

Isključivo pravo utvrđivanja razvojne politike za zemljište i stanogradnju i upravljanje javnim prostorom uz postojanje sistema efikasne administrativne intervencije u procesu gradnje, prostornog planiranja i korišćenja zemljišta (prepisano iz Statuta o autonomiji Katalonije);

Poljoprivrede

Šumarstva

Vodoprivrede

Lova i ribolova

Pravosuđa (prvostepeni javni tužioci i prvostepeni i drugostepeni sudovi, sudovi u oblasti ZSO KiM biće ustanovljeni zakonima na nivou Pokrajine, ali u sporazumu nastalom kao rezultat političkog procesa biće utvrđeno da zakon mora da predvidi mehanizam prema kome će stanovnici ZSO KiM moći da preko svojih predstavnika utiču na izbor i sastav sudova. Ti sudovi imaće jurisdikciju na prostoru ZSO KiM u skladu sa propisima koji se primenjuju u Pokrajini da vode pojedinačne parnične postupke proizašle iz međuljudskih odnosa, prava i dužnosti građana, da izriču presude i druge mere počiniocima krivičnih dela i drugih dela kažnjivih zakonom, da odlučuju o zakonitosti pojedinačnih dela organa i organizacija javnih vlasti, da presuđuju u slučajevima imovinskih i radnih sporova, kao i u drugim slučajevima u skladu sa postojećim zakonima,

Unutrašnjih poslova (autonomna policija može biti ustanovljena po ugledu na autonomnu policiju Katalonije i sa sličnim nadležnostima. U formalnom smislu ona bi bila deo Kosovskih policijskih snaga, iako bi delovala pod vlašću Izvršnog veća ZSO KiM na teritoriji Autonomije i u skladu sa nadležnostima definisanim zakonom u skladu sa najvišim zakonskim aktom AP KiM i Statutom ZSO KiM.)

Rudarstva

Energije

Telekomunikacija

Trgovine i ekonomske politike

Izvršno veće ima isključivo pravo u pitanjima koja se tiču trgovine i organizacije sajmova, uključujući administrativno planiranje trgovinskih aktivnosti kao i regulisanje sajamskih aktivnosti na teritoriji ZSO KiM (preuzeto iz Statuta o autonomiji Katalonije, član 121, stav 1, tačka a-f)

Fiskalne politike i finansija

Posebnih nadležnosti ZSO KiM koji će se odnositi na jedinstvenu registraciju preduzeća, društveno-političkih organizacija i verskih zajednica;

Vlasti ZSO KiM treba da imaju, u skladu sa najvišim zakonskim aktom Pokrajine, garantovanu mogućnost za uspostavljanje direktne saradnje sa vlastima Republike, kao i pravo dopunskog finansiranja iz sredstava budžeta Republike Srbije;

ZSO KiM će nezavisno odlučivati o izgledu i korišćenju svojih simbola (grba, zastave, himne, itd), dok će zakon na pokrajinskom nivou preciznije utvrđivati korišćenje simbola Pokrajine i zajedničko korišćenje simbola Pokrajine i teritorijalne autonomije;

Ostali elementi unutrašnje organizacije (vrsta, sastav i način izbora organa vlasti) ZSO KiM, biće usaglašeni kroz politički dijalog

ZSO KiM će u svakom slučaju morati da ima Skupštinu autonomne zajednice i Izvršno veće autonomne zajednice koji će sprovoditi zadatke iz nadležnosti ZSO KiM, kako je predviđeno Statutom.

Uspostavljanje specijalnog statusa za seoske enklave u kojima Srbi i ostali nealbanci čine većinu, i moguće za oblast opštine Gora (ovo je samo mogućnost, u slučaju da stanovništvo Gore ne želi da njihova opština uđe u sastav ZSO KiM).

Pri određivanju teritorije regiona obuhvaćenih specijalnim statusom, naročito onih izvan gradskih područja, polazna tačka će gde god je to moguće biti etnička struktura stanovništva pre etničkog čišćenja (a to imajući na umu da bi i za međunarodnu zajednicu bilo neprihvatljivo kada bi se rezultati etničkog čišćenja uzeli za polazište pri nalaženju političkog rešenja u Evropi u 21. veku);

Nadležnosti oblasti sa specijalnim statusom bile bi uže od nadležnosti ZSO KiM, ali bi nužno morale da obuhvate uticaj na izbor kadrova i strukturu organa unutrašnjih poslova za svaku od tih oblasti, prvostepene pravosudne organe, obrazovanje, zdravstvenu zaštitu, kao i pitanja koja se odnose na osnovna politička i ekonomska prava;

Sporazum može utvrditi da oblasti koje uživaju specijalni status mogu obavljati neke od gorenavedenih nadležnosti i saradnji sa ZSO KiM, a u skladu sa zakonima i drugim propisima važećim u Pokrajini;

Uspostavljanje specijalnih ugovornih odnosa između Srpske pravoslavne crkve i PIS,

Ovim sporazumom, koji treba da uzme u obzir iskustvo Lateranskih ugovora o statusu Rimokatoličke crkve u Italiji, mora biti data međunarodno važeća garancija u pogledu objekata koji pripadaju Srpskoj pravoslavnoj crkvi, imovini Crkve i njenoj delatnosti u Pokrajini.

Detalji koji se odnose na pregovaračku poziciju u ovom pitanju moraju biti uskladjeni sa predstavnicima Srpske pravoslavne crkve.

Političko rešenje usvojeno kao rezultat pregovora predvideće da će najviši zakonski akt AP KiM dati trajnu garanciju za povratak osoba raseljenih sa Kosova i Metohije kao i njihovih potomaka.

Potrebno je usvojiti zakon o povratku na nivou Pokrajine koji će utvrditi obaveze vlasti AP KiM, ZSO KiM, i jedinica lokalne samouprave u pogledu povratka izbeglica i interno raseljenih lica.

Potrebno je obezbediti i garantovati prava i uslove, na teritoriji ZSO KiM, za održiv povratak osoba izgnanih sa Kosova i Metohije a čiji je povratak u domove u drugim delovima AP KiM onemogućen;

AP KiM bi svojim najvišim zakonskim aktom morala biti definisana kao demilitarizovana oblast u kojoj će jedine naoružane formacije biti Kosovska policija i autonomna policija ZSO KiM, a koja bi, u formalnom smislu, bila deo Kosovske policije.

Garanti bezbednosti i demilitarizovanog statusa AP KiM bi mogle biti vojne snage EU (EUROCORPS), Vojska Republike Srbije i Vojska Republike Albanije.

Pregovori takođe moraju rezultovati u stvaranju efikasnog zakonskog i organizacionog mehanizma koji bi omogućio uključivanje predstavnika Srba i drugih nealbanaca u rad i proces donošenja odluka svih institucija i vlasti AP KiM na način koji isključuje majorizaciju od strane albanskih predstavnika u tim institucijama i vlastima.

Srpska strana predlaže podelu AP KiM u nekoliko regiona, od kojih će jedan biti i ZSO KiM.

Srpska strana predlaže i formiranje dvodomne Skuštine AP KiM, u kojoj bi gornji dom bio Dom regiona i verskih zajednica, a donji Dom građana.

U skladu sa ovim predlogom svi regioni i glavne verske zajednice bile bi jednako predstavljene u Domu regiona i verskih zajednica, dok bi u Domu građana srpsko i nealbansko stanovništvo bilo predstavljeno u skladu sa zagarantovanim kvotama i postignutim izbornim rezultatima.

Predsedavajući jednog od dva doma, kao i potpredsednik drugog, bio bi predstavnik Srba i drugih nealbanaca koga bi izabrala većina izabranih predstavnika Srba i drugih nealbanaca u tom domu.

Moraju postojati efikasni proceduralni mehanizmi koji bi sprečavali donošenje odluka preglasavanjem u onim pitanjima kojima se direktno utiče na nadležnosti ZSO KiM i prava Srba i drugih nealbanaca u AP KiM."

Izvor

• „Tekst platforme o Kosovu” Novinska agencija Beta, 20. decembar 2012. (srpski)